تحول عمیق در عرصه ی ارتباطات، سهولت در گردش اطلاعات، از بین رفتن موانع جغرافیایی و مرزهای فرهنگی و نیز رشد سطح آگاهی های عمومی نسبت به خود و دیگران، همگی از ویژگی های فرآیندی است که امروزه به آن روند (جهانی ) شدن می گوئیم. جهانی شدن روندی است که فرایند (دولت- ملت) سازی را در عصر ما تحت تأثیر قرارداده و ثمره آن کم رنگ شدن هویتهای ملی و شکل گیری بسترهای مناسب برای تقویت دیگر گونه های هویت جمعی یعنی هویتهای فراملی از یک سو و هویتهای قومی در سوی دیگر است.آنچه که این بستر های مناسب را فراهم آورده نگاه تکثرگرایانه درفرآیند جهانی شدن است. اما افول واقعیت و مفهوم دولت ملی در سایه این روند که از جمله عوامل تعمیق مطالبات هویت خواهانه قومی است در کنار ایدئولوژیزه شدن هویت در برخی جوامع می تواند آغاز یک بحران باشد. باید دانست که هویت ملی در جوامع چند قومی به واقع متشکل از مولفه های هویتهای همه اقوام آن است از این رو ایدئولوژیزه کردن یک هویت واحد حتی اگرهویت قوم اکثریت باشد و نادیده انگاشتن هویتهای قومی دیگر ونگرش سیاسی ایشان در مسائل گوناگون و به دنبال آن عدم مدیریت صحیح نسبتهای میان اقوام در سایه سیاستگذاری های کلان بی تردید جامعه را به سوی بحران هایی تاسرحد تجزیه کشور پیش خواهد برد، به ویژه آن که مرزنشین بودن اغلب اقوام ایرانی شرایط را برای شکل گیری (هویت مرزی) و تحرکات تجزیه طلبانه در کشورمان بیشتر فراهم می آورد، اگر بپذیریم که مرزهای سیاسی مفاهیمی اعتباری و فاقد اصالتند که در دو سوی آن (هویت مرزی) شکل می گیرد. هویت مرزی آنچنان که داریوش شایگان می گوید عرصه اختلاط و تلاقی فرهنگهاست و یا به تعبیر مک لارن، عرصه از زمین کندگی است که فرصت می دهد تا سطوح حسی متعددی را درک کنیم. هویت مرزی، هویتی است بین دو حد افراطی هویتهای ملی و قومی، نوعی آگاهی دو رگه است که گذر از یک سطح از واقعیت و ورود به سطحی دیگر را امکان پذیر می کند (شایگان : ص ۹۱ و ۱۰۴).
وجود چنین احتمالی بررسی این موضوع و پژوهش پیرامون محتوا و اصالت هویتهای قومی و میزان تأثیر احتمالی آن بر مشارکت سیاسی شهروندان ایرانی به عنوان مبنایی در جهت تعامل با ایشان در سیاستگذاری های کلان کشور و پرهیز از بحران های فراگیر را ضروری می سازد.
در این پژوهش به میزان این تأثیردر محدوده دانشجویان دانشگاه تهران می پردازیم. و در این مسیر شدت و عمق نفوذ گونه های متفاوت هویت جمعی اعم از هویت ملی و هویت دینی را نیز در کنار هویت قومی خواهیم سنجید.

پرسش آغازین

تأثیر هویت قومی بر مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه تهران چیست؟

فرضیه اصلی

در اینجا این فرضیه مطرح است که یک رابطه ی جدی میان سطح تعلقات فرد به یک هویت جمعی مشخص و چگونگی مشارکت سیاسی او وجود دارد.

فرضیه رقیب

فرض رقیب در این پژوهش آنست که؛ رابطه ی معنا داری میان سطح و گرایش تحصیلی دانشجویان و چگونگی مشارکت سیاسی ایشان وجود دارد.

فصل بندی تحقیق

در پاسخ به پرسش این پژوهش و بررسی فرضیات آن ابتدا در فصل اول به ادبیات موضوع و طرح چارچوب نظری می پردازیم. سپس در فصل دوم ساختار مفهومی روش تحقیق را تشریح خواهیم نمود و پس از آن، فصل سوم را به توصیف جامعه نمونه آماری و تحلیل داده ها اختصاص می دهیم. در فصل پایانی نیز آزمون فرضیات و نتیجه گیری پایانی خواهدآمد.

مشکلات پژوهش

از آنجا که گرد آوری داده های این پژوهش از طریق توزیع پرسشنامه صورت گرفته است عموما جلب اعتماد پاسخ دهندگان در گام نخست عمده ترین مشکلی است که رفع آن متضمن صرف وقت فراوان است. همچنین بواسطه ی حساسیت موضوع اخذ مجوز های لازم در تکثیر و توزیع پرسشنامه از دیگر دشواریهای این پژوهش محسوب می شود که همکاری مسئولین ذیربط و تلاش تیم نمونه گیری در جلب اعتماد آنان در نهایت راه را در مسیر انجام این پژوهش هموار کرد.
الا ای حال عدم امکان دسترسی به پراکندگی محل سکونت و تولد جامعه نمونه از آن حیث که پاسخ دهندگان به سبب شرایط سیاسی حاکم و وجود جو امنیتی موجود به این دو پرسش پاسخی ندادند و نیز مرکز انفورماتیک دانشگاه تهران نیز به دلیل آنکه این اطلاعات را محرمانه تلقی می نماید از ارائه آن خود داری نمود متأسفانه موجب گردید تا امکان بررسی پیرامون تأثیر شکافهای اقتصادی و اجتماعی و توسعه یافتگی مناطق و استانهای مختلف بر مدل مشارکت سیاسی جامعه نمونه از این پژوهش سلب گردد.

فصل اول: ادبیات موضوع و چارچوب نظری

نخست و پیش از اشاره به تعریف مفاهیم در این پژوهش آنگونه که ما در نظر داریم نگاهی خواهیم داشت به پیشینه ی این پژوهش و چگونگی ادبیات تعریف مفاهیم مورد نظر ما در پژوهشهایی که تا کنون صورت گرفته است:

پیشینه پژوهش

برخی از متفکران معتقد به وجود بحران هویت در جامعه ایرانی هستند. معمولاً انسان ها هیچ گاه نمی توانند در شبکه هویت های گوناگون خود کاملاً بردبار باشند؛ یعنی این هویتها برایشان چنان مساوی باشد که در ذهنشان دو مفهوم هم عرض را شکل دهد. چنین اتفاقی بسیار نادر است. انسان معمولا بین سکولاریسم و دولت دینی یا بین ایمان و کفر فاصله ای قائل می شود، یا بین ایرانی و عرب بودن. به هر حال انسان ها آگاهانه یا ناخودآگاه باعث ترجیحاتی می شوند که این ترجیحات، هویتی را در برابر و مشهود تر از دیگر هویتهای درونی شده در فرد بروز می دهد.